سلام دوستان.

در قسمت قبل به یک مورد کاملا ابتدایی و ساده درباره افزایش نقدینگی اشاره شد و آن چاپ پول بدون پشتوانه بود.

در این قسمت به یک تاریخچه مختصر از چگونگی پیدایش دلار اشاره می‌شود.

دلار

زمانی که آمریکا مستعمره اروپا یا به طور دقیق تر مستعمره اسپانیا و انگلیس بود واحد پول رایج خود را از اسپانیا گرفته بودند. در آن زمان واحد پولی آمریکا سکه های نقره ای بود که با واحد دلار شناخته می شدند. این سکه بیش از سه قرن در اروپا با نام های (تالر، تلار، دالر و دلار) رایج بود که در نهایت اسپانیایی ها آن را حفظ کرده و به مستعمرات خود انتقال داده بودند. البته قبل از استقلال آمریکا و انقلاب آمریکاییان، شمال قاره آمریکا در استعمار انگلستان بود که واحد پولی این مناطق هم لیره انگلیس بود.

بعد از استقلال آمریکا در 6 ژوئیه سال 1789 در جلسه کنگره آمریکا واحد پولی رسمی ایالات متحده همان دلار (Dollar) اسپانیا تعیین شد. نماد واحد پولی دلار در اسپانیا با یک P نشان داده می شد که به مرور زمان و به دلیل نوع نوشتار در آمریکا نماد پولی دلار به S با خط عمودی ($) تغییر یافت. که این علامت هم اکنون نماد بین المللی دلار است.

نام پول ملی چند کشور دیگر از جمله کانادا،استرالیا و هنگ کنگ نیز «دلار» است که ارزش برابری متفاوتی با دلار آمریکا دارند. دلار آمریکا هم اکنون پول رایج ۱۶ منطقه وابسته و حدود ده کشور مستقل است. کشورهایی مثل اکوادور، السالوادور و پاناما به جای پول ملی خود از دلار آمریکا استفاده می کنند. در زمان جنگ داخلی آمریکا اسکناس دلار کاغذی با پشتوانه طلا کم کم جایگزین دلار سکه ای نقره ای و زرین شد.

رئیس شورای پولی و مالی در آمریکا به پیشنهاد رئیس جمهور و با رای سنا انتخاب می شود که وظیفه کنترل سیستم بانکی و ذخایر فدرال را بر عهده دارد و سیاست های مالی مثل تعیین نرخ بهره را در کشور تنظیم می کند یا اگر نیاز به تغییر داشته باشد این تغییرات را اعمال می کند.

ایالات متحده آمریکا بر خلاف دیگر کشورها ۱۲ بانک مرکزی دارد .چاپ اسکناس دلار توسط «وزارت خزانه داری ایالات متحده» و تحت نظارت اداره «فدرال رزرو» انجام می گیرد که از کاغذ و مرکب خاصی در چاپ دلارهای کاغذی استفاده می کنند که فرمول تهیه آنها باید محرمانه بماند. دلار آمریکا برخلاف اسکناس سایر کشورها دارای یک اندازه و یک رنگ است که در خارج از آمریکا به «پشت سبز» معروف است. از سال 2005 رنگ اسکناس های ده دلاری و 100 دلاری آمریکا اندکی تغییر کرده است که احتمالا، هدف جلوگیری از جعل آن بوده است

در حال حاضر واحد پول ایالات متحده آمریکا دلار میباشد و پولهای غیر مسکوک آن در قالب اسکناسهای 1 ، 2 ، 5 ، 10 ، 20 ، 50 و 100 دلاری به مرحله چاپ میرسد، البته اسکناس‌های با ارزش پولی بیشتر نیز در گذشته در این مجموعه قرار می‌گرفتند.اسکناس‌های درشت ایالات متحده آمریکا در دولت‌های نخستین این کشور کاربرد داشتند. اسکناسهای با ارزش پولی 500 ، 1000 ، 5000 ، 10000 و 100000 دلاری گروه اسکناسهای درشت ایالات متحده آمریکا را تشکیل میدهند.

در سال ۱۹۶۹ ریچارد نیکسون به دلیل ترس از جعل اسکناس های ۵۰۰ و 1000 دلاری که وجود داشت آن‌ها را از دور خارج کرد و در حال حاضر اسکناس ۱۰۰ دلاری درشت ترین اسکناس آمریکا است.

نزدیک به 4 دهه است که حجم ذخیره ارزی بسیاری از کشورها که بر مبنای دلار است از مقدار طلای موجود در آمریکا بیشتر شده است و این روند روز به روز در حال افزایش است. بعد از جنگ جهانی دوم یعنی دهه چهارم قرن بیستم که قدرت های اقتصادی نابود شدند سران آمریکا تلاش کردند که اقتصاد جهان را دلاریزاسیونه کنند یعنی کل زیربنای اقتصاد را بر مبنای دلار قرار بدهند.

ریچارد نیکسون بر این باور بود که اسکناس های درشتی مثل ۵۰۰ دلاری می تواند تورم پول را در ذهن تداعی کند وتاثیر منفی روانی بگذارد. نیکسون دلار را از استاندارد طلا هم خارج ساخت زیرا دلار، «ذخیره ارزی» بسیاری از کشورها قرار گرفته بود و حجم آن از میزان طلای موجود در آمریکا بیشتر شده بود.

در نهایت سیاست فوق تحقق یافته و دلار آمریکا در چند دهه اخیر واحد استاندارد محاسبه در بازارهای بین المللی برای کالاهایی چون نفت و طلا قرار گرفته است. حتی بسیاری از کشورها که با آمریکا ارتباط ندارند محصولات خود را بر حسب دلار بها گذاری می کنند. 
قدرت دلار آمریکا توانمند تر از قدرت نظامی بود و در دهه اول قرن بیست و یک چندین تهدید را که به صورت زبانی بودند از خود دور کرد. امروزه بیشتر از دو سوم دلارهایی که در آمریکا چاپ شده در کشورهای دیگر مورد استفاده قرار می گیرند و بیشتر از یک تریلیون دلار از اوراق بهادار را در اختیار دارد. دلارهای خارج از مرز ایالات متحده روز به روز درحال افزایش هستند در حدی که میتوان گفت در بعضی از کشورها دلار جایگزین پول ملی آن کشور شده است. مقدار دلارهای درگردش، در سطح جهان در مدت ۹ سال دوبرابر شده است. به عنوان مثال اگر بخواهیم دقیق تر بگوییم در سال ۱۹۹۵ مقدار دلار های در گردش ۳۸۰ میلیارد دلار بوده است که این رقم در سال ۲۰۰5 به ۷۰۰ میلیارد دلار رسیده است که بیشتر از دو سوم آن در خارج از آمریکا بوده است.

پیدایش واحد های پولی جدید مانند یورو (پول واحد اروپایی) ارزش برابری دلار را پایین آورده و در نتیجه ارزش ذخایر ارزی کشورها کمتر شده است. بیش از دو سوم دلارهای چاپ شده در آمریکا در خارج از این کشور رایج هستند و افزایش روز افزون آنها است که آمریکا را مدیون و دچار کسری کرده است زیرا ضامن دلارهای معامله شده است.

به گفته برخی از کارشناسان امور پولی و مالی، اگر کشورهای عربی صادرکننده نفت دلارهای نفتی خود را در آمریکا پس انداز نکنند، وضعیت حساس خواهد شد و به همین جهت است که آمریکا می کوشد قدرت سیاسی ـ نظامی خود را حفظ کند تا دلار به عنوان واحد پول بین المللی باقی بماند.

.: پایان قسمت دوم :.